Giới thiệu sách Cổ Học Tinh Hoa
“Có mới, nới cũ” thường tình vẫn thế. Tân học mỗi ngày một tiến, tất Cựuhọc phải lùi và có khi sợ rồi mai một đi mất. Nhưng, Tân học mà hay, tất làTân học có một nền tảng vững chắc. Nền tảng ấy tức là tinh hoa của Cựu học.Cựu học nước nhà là một thứ học trải qua bao nhiêu đời, đã làm cho ông chata phù thực được cương thường, chấn chỉnh được phong hóa, bảo tồn đượcquốc thể, duy trì được thế đạo nhân tâm, thật không phải là một cái Họckhông có giá trị đáng khinh rẻ hay quên bỏ được. Vả chăng: “Tri kim, nhi bấttri cổ, vị chi manh cổ; tri cổ, nhi bất tri kim, vị tri lục trầm” ta đã biết truyệnđời nay, ta lại cần phải học truyện đời xưa, ta ôn lại việc đời xưa mà ta rõđược việc đời nay, có như thế, thì cái Học của ta mới không đến nỗi khiếmkhuyết. Vì, tuy chia làm cổ, kim, nhưng chẳng qua cũng chỉ là buổi sớm, buổichiều trong một ngày của trời đất, kẻ học giả mà câu nệ chấp nhất, chỉ biết cổkhông muốn biết kim, hay chỉ biết kim không muốn biết cổ, thì sao gọi là”bác cổ thông kim” được!
Cựu học của ta là gì? Cựu học của ta tức là Hán học nghĩa là một cái Họcchung cho cả mấy dân tộc ở Á Đông đã chịu cái văn hóa của giống ngườiHán, tức là người Trung Hoa. Cựu học không phải là chỉ có Tứ Thư, NgũKinh, xưa kia đa số quen dùng làm cái học cử nghiệp mà thôi. Ngoại giả, cònBác gia chư tử thật là man mác rộng như bể, học thuyết đủ mọi mặt, lý tưởngrất sâu xa, muốn học cho tới nơi, phải mất bao nhiêu công phu, thời giờ mớiđược. Nay, chúng tôi biên tập quyển sách nầy, không phải là muốn chuyêntâm nghiên cứu riêng một phái nào hay một nhà nào. Chúng tôi chỉ góp nhặtmột đôi chút lý tưởng trong Cổ học gọi là để cho người đọc thiệp liệp quađược một ít tinh hoa của lối học cũ mà thôi. Nên chúng tôi mới lạm dụng bốnchữ “Cổ Học Tinh Hoa” làm nhan sách.
Chúng tôi có ý chọn những bài ngắn mà nghĩa lý hàm súc dồi dào. Nhữngbài ấy tuy là truyện từ đời xưa bên Tàu, nhưng ứng dụng vào đời nào và ởđâu cũng được. Vì truyện tuy cổ, nhưng cái chân lý thì bao giờ cũng là một,mà bao giờ cũng như mới. Nào hiếu đệ, nào trung tín, nào lễ nghĩa, nào liêmsĩ, đến cả những việc kỳ quái, sinh tử; bài nầy chính giọng huấn giáo, bài kiarõ thể ngụ ngôn, truyện nầy nghiêm trang khắc khổ, truyện kia khôi hài lýthú; đức Khổng nói “Nhân” hồn nhiên như hóa công; ông Mạnh bàn “Nghĩa”chơm chởm như núi đá, Tuân Tử nói “Lễ” thật là đường bệ, Mặc Tử nói “Ái”thật là rộng rãi, hình danh như Hàn phi tử thật là nghiêm nghị khiến ngườimất bụng làm xằng, ngôn luận như Án Tử thật là thâm thiết khiến người dễ đường tỉnh ngộ, đến nói đạo đức như Lão Tử, bàn khoáng đạt như Trang Tử thật lại biến hóa như rồng, phấp phới như mây… các lý thuyết mỗi nhà mộtkhác, có khi phản đối hẳn nhau, nhưng thực khiến cho người đọc vừa đượcvui, vừa phải đem tâm suy nghĩ.
Dịch những bài văn như thế, chúng tôi lấy làm rất khó. Chẳng những chữHán dịch ra chữ Nam, lắm câu không hết được nghĩa, nhiều bài, chínhnguyên văn cũng mỗi nơi chép một khác không lấy gì làm xác định. Nên khidịch, chúng tôi phải châm chước cân nhắc từng bài, bài thì địch thẳng nguyênvăn, bài thì chỉ dịch lấy đại ý, hoặc có bài phải rút bớt, hay thêm ra, hay đúclại, cốt cho nó xuông tiếng Nam mà không hại đến nghĩa bài thì thôi. DịchHán văn ra quốc văn, tất phải dùng nhiều chữ Hán. Song chữ nào bất đắc dĩphải dùng, thì ở dưới chúng tôi đã có “giải nghĩa” rõ ràng. Nghĩa ấy thườngchỉ là nghĩa riêng trong bài, chớ không phải hết mọi nghĩa của từng chữ
Những tên người, tên đất, muốn cho tinh tường, đáng lẽ phải có một cáibiểu liệt đủ tên những tác giả cùng những người nói trong chuyện và một bứcđịa đồ Trung Hoa trải qua các thời đại. Nhưng việc ấy xin để nhường nhữngnhà chuyên về Bắc sử sau nầy, đây chúng tôi chỉ chua qua để cho độc giả đủbiết cái đại cương mà thôi. Đọc một bài văn hay, mà tư tưởng đã thấm thíavào tâm não, thì tất không sao để yên ngòi bút mà không phê bình được. Đócũng là một cái thông bệnh của những người hâm mộ văn chương hay có cáithú ngâm nga và đưa ngòi bút khuyên liền, khuyên kín vậy. Chúng tôi cũngkhông tránh khỏi cái bệnh ấy. Nên dưới mỗi bài chúng tôi cũng góp “LờiBàn”, cốt là để giải rõ các đại ý trong bài hoặc lạm bình một, đôi câu ứng vớicái thời buổi bây giờ.
Chúng tôi mạo muội biên dịch quyển sách nầy là quyển đầu, có ý bảo tồntinh hoa của cổ học và mong các bạn thiếu niên ta nhớ đến nguồn gốc từ baonghiêu nghìn năm về trước, rõ các điển tích thường dẫn trong văn chươngnước nhà, thêm trước được ít tài liệu có khi làm văn phải dùng đến, rộngđược ít tri thức tuy thuộc về Cổ học mà thật khác nào “như thóc gạo, như vảilụa”, thường cần đến hàng ngày. Nếu quyển sách này, giúp được một phầntrong muôn phần ấy, thì chúng tôi lấy làm hoan hỷ lắm vậy
